چکیده:
مقر فرماندهی اسماعیلیان نزاری در ایران، در نواحی الموت و رودبار و همچنین گیلان و دیلمستان، قلعه‌هایی بودند که یا توسط خود آنان بنا شده بود و یا به انحاء مختلف به دست آمده بود. از این روی این قلعه‌ها نقش مهمی در حیات سیاسی _ اجتماعی نزاریان داشتند. قلعه‌های اسماعیلی در ایران در چند ناحیه پراکنده است. شناختن این قلاع و محل هریک از آن‌ها و حوادثی که در آن‌ها پیش آمده، از نقطه نظر تاریخی و جغرافیای تاریخی ضروری است. این قلعه‌ها علاوه بر آنکه مرکز حکومت بود کارکردهای گوناگون و مهم دیگری نیز داشت. با توجه به اهمیت موضوع و در نظر گرفتن این مسئله که در تحقیقات مربوط به اسماعیلیان و قلعه‌های آنان بیشتر به مسائل باستان‌شناسی و موقعیت جغرافیایی آن‌ها توجه شده است، هدف این پژوهش که بر اساس پژوهش کتابخانه‌ای و به روش توصیفی _ تحلیلی صورت گرفته، پاسخ به این پرسش است که قلعه‌هایی که نزاریان در مناطق قزوین و گیلان در اختیار داشتند چه نقش و کارکردی داشتند؟ بررسی کارکردهای متفاوت این قلاع در مناطق قزوین و گیلان از جهات سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی، با توجه به منابع موجود در این دوره از تاریخ، مواردی است که در پاسخ به این پرسش داده است.
