چکیده:

درک علل وقوع و نتایج حوادث تأثیرگذار قرن اول هجری بدون شناخت نقش روابط قبیله‌ای حاکم بر جزیره العرب و همین‌طور فضای عقیدتی، سیاسی و نظامی امکان‌پذیر نیست. یکی از قبایل مشهور و مؤثر در تحولات نخستین دوره اسلامی قبیله بنی مخزوم است که یکی از شاخه‌های اصلی قبیله قریش می‌باشد. این رساله به روش توصیفی تحلیلی در جهت تبیین نقش این قبیله در عصر جاهلی و دوره اسلامی (دوره پیامبر و خلفای راشدین) می‌باشد. همین‌طور نتایج پژوهش بیانگر آن است که بنی مخزوم در دوره جاهلی دارای جایگاه اشرافی مهمی در مکه بود، به نحوی که اکثر مناصب مهم نظامی بر عهده افراد این قبیله بود. جدا از این، بر سر شرف، نسب، ثروت با دیگر قبایل مشهور قریش به رقابت می‌پرداخت. اکثر این رقابت‌ها هم به نفع بنی مخزومیان تمام می‌شد. لذا با ظهور اسلام اشراف این قبیله به سرکردگی ابوجهل در صدر مخالفان پیامبر (ص) قرار گرفته و در راه مقابله با اسلام به شکنجه تعدادی از مسلمانان پرداختند و انواع آزار و اذیت‌ها را نسبت به پیامبر (ص) روا داشتند، به نحوی که قریب به اکثریت دشمنان پیامبر (ص) از این قبیله بودند؛ و ضعفای این قبیله مانند؛ یاسر، سمیه و عمار جزء یاران خاص پیامبر (ص) بودند. در دوره خلفای راشدین این قبیله با حمایت از حاکمیت اسلامی نقش انکار ناپذیری در حوادث مهم از جمله جریان فتوحات داشتند. دو چهره مشهور این قبیله؛ عمار یاسر و ام سلمه، در تحولات دوران عثمان و علی‌الخصوص حکومت امام علی (ع) به‌ویژه در دو نبرد مشهور زمان آن حضرت (جمل و صفین) نقش بارزی در جهت حمایت از حکومت آن حضرت و اهل‌بیت (ع) ایفا کردند.

نوشتن دیدگاه