چکیده:
پس از واقعه كربلا و شهادت امام حسین (ع)، امام سجاد (ع) به ناگزیر رویة تقیه را به‌عنوان بهترین رویة سیاسی در پیش گرفت ازآن‌پس امامان بعدی شیعه با بهره‌گیری از این امر برای حفظ هویت تشیع آن را بكار گرفتند. اعمال سیاست‌های ضد شیعی از سوی حاكمان عباسی و مأموران و عمال آنان (مانند تركان، اهل حدیث) فعالیت‌های سیاسی تشیع را در تنگنا قرار داد. از این‌رو شیوه تقیه از سوی ائمه (ع) نه‌تنها همچنان حفظ شـد، بلكه روش‌های جدیدی نیـز اتخاذ گردید تا در پرتو این امر، زمینة فعالیت سیاسی و اجتماعی برای شیعیان فراهم شود. از این‌رو مفهوم نهاد وكالت به‌عنوان مهم‌ترین ابزار جدید كاربردی در ارائه آموزه‌های اصیل اسلامی و فرهنگ شیعی پدید آمد. امامان شیعه با بهره‌گیری از این روش جدید نه‌تنها قادر به حفظ موقعیت تشیع در شرایط دشوار شدند بلكه زمینة فعالیت سیاسی را بـرای شـیعیان فـراهم كردند. این امر برای شیعیان فرصتی تازه فراهم نمود تا ضمن پاسـخگویی بـه شُـبهات و رفـع تنگناهای قبلی، امكان فعالیت سیاسی را برای خـویش فراهم كنند. بدین منظور برخی در دستگاه خلافت عباسی نفوذ پیدا كرده و به نفع شیعیان انجام وظیفه می‌کردند. برخی نیز بـا پرورش یافتن در محافل علمی ائمه شیعه (ع)، آموزه‌های شیعی را به شـیعیان ارائه كرده و آن را ترویج می‌دادند. در چنین شرایطی امكان ارتباط شیعه و ائمه (ع) از طریق نهاد وكالت انجام می‌گرفت. با این‌همه فعالیت‌های نهاد وكالت نیز در پرتو سیاست تقیه انجام گرفت. این امر اقلیت شـیعه و اندیشه‌های سیاسی آنان را سازمان‌دهی نمود، به‌طوری‌که شیعیان در شرایط غیبت و ستر امامان شیعه (ع) نیز به فعالیت‌های خویش ادامه دادند و فرهنگ تشیع را در بلاد مختلف اسلامی گسترش دادند.
كلیدواژه‌ها:ائمه شیعه، خلفای عباسی، سیرة سیاسی، تقیه، وكالت.
فصول پایان‌نامه:
این پایان‌نامه در چهار بخش ارائه شده است:
بخش اول: «كلیات تحقیق»
* اهداف تحقیق
* روش ها و ابزار هاي جمع آوري اطلاعات مورد نياز
* بررسی منابع
بخش دوم: «بررسی اجمالی تحولات سیاسی حاكمیت اسلامی و وضعیت سیاسی و اجتماعی شیعه امامیه از رحلت پیامبر اكرم (ص) تا آغاز خلافت عباسی (11ـ 132 هـ. ق)»
* فصل اول: دوره خلفای راشدین
* فصل دوم: خلافت اُمویان
بخش سوم: «سیرة سیاسی امامان شیعه از شکل‌گیری خلافت عباسی تا آغاز خلافت مأمون (132 ـ 183 هـ. ق)»
* فصل اول: سیرة سیاسی امام جعفر صادق (ع) و عناصر تشكیل دهنده جامعه اسلامی
* فصل دوم: اوضاع سیاسی شیعه امامیه و سیرة سیاسی امام كاظم (ع)
بخش چهارم: «سیرة سیاسی امامان شیعه از خلافت مأمون تا آغاز خلافت متوكل عباسی (183 ـ 232 هـ. ق)»
* فصل اول: سیرة سیاسی امام رضا (ع) و ترویج فرهنگ تشیع
* فصل دوم: شیعیان امامی و سیرة سیاسی امام جواد (ع)
بخش پنجم: «سیرة سیاسی امامان شیعه از خلافت متوكل تا آغاز غیبت صغری امام دوازدهم (عج) (232 ـ 260 هـ ق)»
* فصل اول: سیرة سیاسی شیعیان امامیه و خلافت عباسی
* فصل دوم: سیرة سیاسی امام هادی (ع) در حفظ و تقویت تشیع
* فصل سوم: روابط آن امام هادی (ع) با خلافت عباسی
* فصل چهارم: سیرة سیاسی امام حسن عسكری (ع) و خلافت عباسی.
