چکیده:

 آثار بزرگان ادب پارسی اعم از شیعه و سنی به ذکر اقوال و احوال و حکایات ائمه اطهار (ع) مزیّن است. ابو حامد محمد غزالی عالم و عارف نامی اهل سنت از جمله این بزرگان است که در آثار خود به بازتاب سیمای امامان معصوم (ع) پرداخته است. تبیین سیمای ائمه اطهار (ع) در آثار غزالی می‌تواند در شناخت خط فکری بزرگان اهل سنت آن روزگار مؤثر باشد. رساله حاضر در دو فصل سامان یافته که در فصل نخست ناظر به پژوهش‌های معتبر، روزگار و احوال و آثار غزالی مورد تحلیل قرار گرفته و بررسی روایات حکایات مربوط به ائمه اطهار (ع) در آثار ادبی غزالی با تأکید بر کیمیای سعادت، موضوع جستجوی فصل دوم بوده است. از آنجا که احیاء علوم الدین مهم‌ترین کتاب غزالی و شکل مفصّل تر کیمیای سعادت به شمار می‌آید، در تحلیل‌ها و نتیجه‌گیری‌ها از این اثر نیز غفلت نشده است. نوشتار حاضر با تکیه بر مستندات و شواهد به توصیف و تبیین سیمای ائمه اطهار (ع) پرداخته و به این نتیجه دست یافته است که اگرچه غزالی در مواردی بر اساس اعتقاد اهل سنت و از روی تعصّب مطالبی نه سزاوار برخی امامان معصوم (ع) بیان داشته که برخلاف واقعیت و سیره آن بزرگان است، اما در بیشتر مواضع، چون دیگر بزرگان اهل سنت و تصوّف مقام رفیع و مرتبه‌ی منیع ائمه دین (ع) را در آثار فارسی خود بازتاب داده که البته آن مفاهیم و مناقب پیش از آنکه در حوزه‌ی اغراق و مبالغه قرار گیرد، بیانگر حقایقی مبتنی بر واقعیت است که شواهد تاریخی نیز آن را تأیید می‌کند. در واقع صرف نظر از مسأله ی خلافت بلافصل امام علی (ع) و فرزندان آن حضرت و برخی مصادیق در مورد امام حسن (ع) و فتوای منع لعن یزید، محبت و ارادت خاص غزالی نسبت به اهل‌بیت پیامبر (ص) در دیگر استشهادات او آن‌چنان نمایان است که او را چون امام شافعی به مذهب رافضی متهم کرده‌اند و از این حیث اگر خواننده‌ی آثار غزالی با مذهب وی آشنا نباشد، می‌پندارد که با یک اثر شیعی مواجه است.

 کلیدواژه‌ها:ائمه‌ی اطهار (ع)، ابو حامد محمد غزالی، آثار فارسی، کیمیای سعادت، احیاء علوم الدین.

فصول پایان‌نامه:

این پایان‌نامه در دو فصل به بیان مطالب خود پرداخته است:
فصل اول: «غزالی و مقام ادبی»
* گفتار اول: غزالی و روزگار وی
* گفتار دوم: تألیفات و مقام ادبی غزالی
* گفتار سوم: آثار فارس غزالی
* گفتار چهارم: احیاء علوم الدین (ترجمه‌ی آن)
فصل دوم: «سیمای ائمه (ع) در آثار ادبی غزالی با تأکید بر کیمیای سعادت»
* گفتار اول: سیمای امام علی (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار دوم: سیمای امام حسن (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار سوم: سیمای امام حسین (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار چهارم: سیمای امام سجاد (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار پنجم: سیمای امام محمدباقر (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار ششم: سیمای امام جعفر صادق (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار هفتم: سیمای امام رضا (ع) در آثار ادبی غزالی
* گفتار هشتم: عنوان غزالی به ائمه‌ی اطهار (ع).

نوشتن دیدگاه