چکیده:

 در طول تاریخ و حیات فرهنگی انسان، کاروان شعر و ادب، پویا و همپا با دانش و معرفت بشری در حرکت بوده و بسیاری از رویدادهای سیاسی، اجتماعی، اعتقادات مذهبی و شخصیت‌های برجسته را در خود پرورانده و به زمان ما آورده است. نگارنده در این اثر، با عنوان «بازتاب سیره و شخصیت اهل‌بیت (ع) در متون ادبی و عرفانی از آغاز تا پایان قرن هفتم» می‌کوشد تا با کاوش و پژوهش در لابه‌لای کتب و دیوان‌ها، عبارات و اشعاری که همانند آب زلال تشنگی معرفت طلبان را برطرف می‌کند، شناسایی نمایید و سیره و شخصیت اهل‌بیت (ع) و اصول عقیدتی و اشعار و برخی اصطلاح‌های شیعی را که از آغاز تا پایان سده هفتم بر زبان شاعران و نویسندگان جاری شده و در دیوان‌هایشان موجود بوده، بیابد و آن‌ها را بازگوید، کار این اثر ابتدا با شناسایی متون ادبی و عرفانی دوره‌های مورد نظر آغاز گردید و سپس به‌تدریج با تأنی و استقصایی گسترده، یادداشت‌های شعری و نثری فراهم گشت. پس از تنظیم یادداشت‌ها نخست عناوین بر اساس نام اهل‌بیت (ع) و رعایت تقدم زمانی آنان و موضوعات و مفاهیم مطرح شده در خصوص آن بزرگواران دسته‌بندی گردید. آنگاه با رعایت ترتیب تاریخی کتب و دیوان‌های مورد نظر، شواهد آن‌ها ذکر و تحلیل و نتیجه‌گیری شد. برخی از متون نظم و نثری که در این اثر بیشتر از آن‌ها بهره گرفته شده است عبارتند از: آثار سنایی، عطار و مولوی، دیوان‌های ناصرخسرو و قوامی رازی، کیمیای سعادت، کشف‌الاسرار، کشف‌المحجوب، رساله قریشیه و روضه الجنان. از مجموع نتایج به دست آمده، در آثار منثور بیشتر به موضوعات: علم و کرامت، خداشناسی، گزاردن حق صحبت، فقر، زهد، خوف، سخاوت، صدقه، حج، کظم غیظ، عبادت و دعا و در آثار منظوم بیشتر به موضوعات و مفاهیمی چون مناقب حضرت علی (ع) ولایت و غدیر، ذوالفقار، خمسه طیبه و تولا پرداخته شده است.

 کلیدواژه‌ها:اهل‌بیت (ع)، سیره، شعر، نثر، قرن چهارم تا هفتم.

فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در چهار فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* اهل‌بیت (ع)
* اصحاب کساء
* سیره
* شخصیت
* جایگاه شعر و شاعر نزد اهل‌بیت (ع)
* ویژگی‌های شعر و شاعر اهل‌بیت (ع)
* ادبیات عرفانی
فصل دوم: «سیمای اهل‌بیت (ع) در آثار منثور»
* (از حضرت علی (ع) تا امام حسین (ع))
* حسنین
* آل عبا
* (از امام سجاد (ع) تا امام رضا (ع))
فصل سوم: «سیمای اهل‌بیت (ع) در آثار منظوم»
* ولایت و غدیر خم
* وصایت و امامت
* عدل
* شفاعت
* عصمت
* تولا و تبرا
* مناقب حضرت علی (ع)
* علم علی (ع)
* ذوالفقار
* حیدر
* خمسه طیبه
* علی (ع) و آل علی (ع)
* حضرت فاطمه (س)
* حسنین (ع)
* در منقبت امام حسن مجتبی (ع)
* در رثا و منقبت حضرت امام حسین (ع)
* کربلا
* (از امام زین‌العابدین (ع) تا امام علی بن موسی‌الرضا (ع))
* حضرت مهدی (عج) و انتظار فرج
فصل چهارم: «نتیجه‌گیری»
* بخش نثر
* بخش نظم
* پیشنهاد.

نوشتن دیدگاه