چکیده:

 جعل حدیث، پدیده‌ای تلخ و شوم است که در تاریخ روی‌داده و وقوع آن اجمالاً مورد اتفاق فریقین است. عالمان شیعه آغاز آن را عصر پیامبر و اغلب اهل سنت، با دلایلی که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است، بعد از کشته شدن عثمان می‌دانند.جعل حدیث انگیزه‌های گوناگون، شیوه‌های متعدد و پیامدهای زیان‌بار و گمراه‌کننده داشته است و جاعلان، گروه‌های مختلفی بودند. از جمله، برخی سیاسیون، غالیان، قصه پردازان، طرفداران فرقه‌ها و نحله‌ها و زندیقان و اهم حوزه‌های جعل عبارت بود از حوزه‌ی اعتقادات، احکام، اسباب نزول و تأیید برخی فرقه‌ها و افراد. در این میان زنادقه نقش مهمی در جعل حدیث داشتند، آنان به لحاظ نظری در سه اصل اعتقادی مسلمانان یعنی خدا و صفات او، رسالت پیامبران و معاد تردید می‌افکندند و به لحاظ عملی از سویی مروج ادیان قدیم ایران به‌ویژه ثنویت، مانوی گری، زرتشتیه و مزدکیه بودند و از سوی دیگر به اباحی‌گری، خوش گذارانی، توهین به مقدسات، تأویل نصوص و جعل حدیث می‌پرداختند. عبدالله بن مقفع، ابن ابی الاوجا، ابن طالوت، ابو شاکردیصانی، مطیع بن ایاس، سیف بن عمر، از چهره‌های معروف جاعلان زندیق به شمار می‌روند. پیشوایان معصوم (ع) در مقابله با پدیده‌ی جعل و مواجهه با جاعلان به‌تناسب از شیوه‌های مختلف استفاده می‌کردند که اهم آن‌ها از این قرار است: رد عقاید آنان و بیان عقاید صحیح، روشن گری و اطلاع‌رسانی در مورد اقدامات جاعلان، افشاگری و معرفی چهره‌های جاعل، نقد احادیث جعلی آنان، ارائه‌ی معیارهای کلی برای شناخت احادیث جعلی، پرهیز دادن شیعیان از هم‌نشینی با آنان، اعلام برائت و بیزاری از آنان، لعن و نفرین به آنان، تهدید آنان به عذاب الهی و بالاخره برخورد فیزیکی و یا فرمان به قتل آن‌ها.

 کلیدواژه‌ها:جعل حدیث، احادیث ساختگی، وضع حدیث، زنادقه، مواجهه‌ی معصومین (ع)، واضعان، دسّ جاعلان، موضوعات.

فصول پایان‌نامه:

این پایان‌نامه پنج فصل دارد:
فصل اول: «کلیات»
* تعریف موضوع
* اهمیت و ضرورت تحقیق
* اهداف تحقیق
* پرسش‌های تحقیق
* فرضیه‌های تحقیق
* روش تحقیق
فصل دوم: «وضع و جعل حدیث»
* معنای لغوی جعل
* معنای اصطلاحی جعل
* دلایل وقوع جعل
* پیشینه وضع و جعل
* علل و انگیزه‌های وضع و جعل
* شیوه‌های جعل حدیث
* علائم احادیث جعلی
* پیامدهای جعل حدیث
فصل سوم: «گروه‌های مختلف جاعلان و ارائه نمونه‌هایی از جعل آن‌ها»
* گروه‌های مختلف جاعلان
* محورهای جعل احادیث
فصل چهارم: «نقش زنادقه در جعل حدیث»
* معنای لغوی زندیق
* معنای اصطلاحی زندیق
* پیشینه تاریخی زنادقه
* بررسی اجمالی عقاید زنادقه
* بررسی زندقه گری از بعد نظری
* محورهای جعل حدیث از جانب زنادقه
فصل پنجم: «مواجهه‌ی معصومین (ع) با پدیده‌ی جعل و جاعلان حدیث»
* شیوه‌های مواجهه معصومین (ع) با جاعلان حدیث
* میزان اثرگذاری برخورد ائمه اطهار (ع) با محو یا کند شدن جریان جعل حدیث
* آیا هنوز آثار پدیده جعل رواج دارد؟

نوشتن دیدگاه