چکیده:

 جمع‌گرایی یا گرایش به جمع یک گرایش فطری و طبیعی است که در نهاد هر انسان وجود دارد و از آنجایی که وظیفه انسان‌ها تلاش برای تکامل مادی و معنوی خود است لذا این تکامل تنها در سایه جمع‌گرایی تحقق می‌یابد. مسئله تکامل انسان‌ها در سایه جمع‌گرایی از جمله مسائلی است که اثبات آن کاملاً عقلی است و دراین‌باره آیات و روایات فراوانی نیز وجود دارد. بررسی این مسئله از دیدگاه امام صادق (ع) به‌عنوان ششمین پیشوای مسلمانان، از دو جهت حائز اهمیت است: نخست آنکه تقریباً بیش از یک‌سوم از احادیث شیعه از سوی آن بزرگوار روایت شده است. دوم آنکه آن حضرت به‌عنوان خلیفه خداوند در مقام امامت به‌عنوان کسی که کامل‌ترین فرد است می‌باشد، ازاین‌رو تنها چنین شخصیتی است که می‌تواند انسان‌های دیگر را به تکامل برساند، لذا آموزه‌های آن حضرت دراین‌باره راه گشا است. لزوم جمع‌گرایی را باید از اهمیت آن در زندگی انسان دانست که بسیاری از مشکلات و گرفتاری‌های انسان‌ها در طول تاریخ با به‌کارگیری آموزه‌های جمع‌گرایانه برطرف می‌شود. مشکلاتی از قبیل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و خانوادگی؛ حتی تأثیر آن در عالم تکوین و قضا و قدر الهی را می‌توان عنوان کرد. مثلاً می‌توان به آموزه‌ای چون صله‌رحم اشاره نمود که تأثیر تکوینی در زندگی انسان دارد و آن اینکه سبب فزونی رزق و عمر می‌شود. در این پژوهش با بهره‌گیری از منابعی که احادیث امام صادق (ع) در آن‌ها ذکر شده است، مؤلفه‌های جمع‌گرایی که در دو گروه مصادیق و آموزه‌ها تقسیم می‌شود، از نگاه آن امام بزرگوار بررسی شده است ضمن آنکه رابطه آن‌ها با تکامل انسان تبیین می‌شود. همچنین به اهمیت مسئله جمع‌گرایی و کارکردهای آن از منظر امام صادق (ع) پرداخته شده است. بی‌شک تمام آموزه‌های جمع‌گرایانه در شکل‌گیری جامعه مطلوب که بستری مناسب برای دست‌یابی به سعادت و کمال حقیقی و در نهایت عبودیت خداوند است، مؤثر است. با مطالعه احادیث آن امام بزرگوار در تمام زمینه‌ها و باب‌ها به این نتیجه دست یافتیم که تکامل واقعی انسان تنها در سایه جمع‌گرایی صورت می‌گیرد و شواهدی از فرمایشات ایشان دراین‌باره ارائه شده است.

 کلیدواژه‌ها:امام صادق (ع)، حدیث، جمع‌گرایی، تکامل.

فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در چهار فصل بیان شده است:
فصل اول: «کلیات»
فصل دوم: «امام صادق (ع)»
* شخصیت امام صادق (ع)
* شخصیت علمی امام صادق (ع)
* عصر امام صادق (ع)
* دوران حدیثی امام صادق (ع)
* نمونه‌هایی از کوشش‌های امام صادق (ع)
* شیوه‌های نشر حدیث در دوران امام صادق (ع)
* میراث علمی حدیثی امام صادق (ع)
* دو رخداد مهم
فصل سوم: «جمع‌گرایی»
* ضرورت زندگی اجتماعی
* ارزش زندگی اجتماعی
* اهمیت جمع‌گرایی
* تکامل انسان در سایه جمع‌گرایی
فصل چهارم: «مصادیق و آموزه‌های جمع‌گرایی»
* برادری ایمانی
* امر به معروف و نهی از منکر
* علم‌آموزی
* عقل‌گرایی
* مشورت و نظرخواهی
* محبت ورزیدن
* غیرتمندی
* نمازگزاردن به جماعت و حضور در مساجد
* معاشرت با یکدیگر
* نقادی
* اطعام نمودن و مهمانی کردن
* دوری از تشریفات.

نوشتن دیدگاه