چکیده:

 اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع) به‌عنوان حاملان و وارثان قرآن، مهم‌ترین و ارزشمندترین تفسیرها را پس از رسول خدا (ص) بیان داشته‌اند؛ و می‌توان گفت: اصلی‌ترین رسالت ائمه‌ی معصومین (ع) تبیین، تفسیر و بیان مقاصد و معارف آیات قرآن و روشن گری و هدایت مردم می‌باشد.
تحقیق حاضر تلاشی است در جهت برگشت به «قرآن و عترت» و بازشناسی مقام والای خاندان عصمت و طهارت _ با تأکید بر میراث تفسیری اهل‌بیت (ع) _ که در آن ابتدا به معنی «اهل‌بیت» از دیدگاه اهل سنت می‌پردازد و نتیجه می‌گیرد که: اصطلاح «اهل‌بیت» در زمان رسول خدا خاص خمسه‌ی طیبه بوده و پس از آن فقط بر ائمه‌ی معصومین (ع) قابل انطباق است. در این تحقیق نگارنده بر آن است تا با تتبع در روایات تفسیری اهل سنت گونه‌های متفاوتی از علوم قرآنی و روایات تفسیری اهل‌بیت (ع) را استخراج نماید. روایاتی که برخی از آن‌ها در مقام دفاع از اهل‌بیت (ع) است و با احتجاج به آیات در بیان فضایل خاندان عصمت و طهارت از زبان ائمه‌ی اطهار سعی در تثبیت جایگاه امامان در میان امت اسلامی دارد و دسته‌ای دیگر از این روایات به معرفی قرآن و جایگاه آن در کلام معصومین می‌پردازد که تجلی قرآن در کلام و رفتار اهل‌بیت را می‌توان در آن مشاهده کرد. آنچه در میان این روایات نمود بیشتری می‌یابد، تفسیر موضوعی قرآن، مراجعه خلفا و مردم به اهل‌بیت و حل مشکلات آن‌ها با قرآن، تأویل، تفسیر و بیان مراد خداوند، جری و تطبیق و مصداق یابی آیات، بیان شأن نزول و ترتیب نزول آیات، شرح و توضیح قصص قرآن، تفسیر واژه‌ای اهل‌بیت، روایات اثبات عصمت انبیاء (ع) که جایگاه ویژه‌ای در کلام اهل‌بیت دارد و در موارد بسیاری مفسرین اهل سنت آنان را بر سایر اقوال ترجیح می‌دهند و گونه‌های دیگری که می‌توان آن‌ها را در مصادر اهل سنت یافت.

 کلیدواژه‌ها: اهل‌بیت، روایات تفسیری، میراث تفسیری، اهل سنت.

مقالات مرتبط:

1. شیوه‌های بهره‌وری از روایات تفسیری اهل‌بیت (ع) در بینش اندیشمندان اهل سنت، حسین خاکپور، احمد عابدی، کتاب قیم، پاییز و زمستان 1391، شماره 7، (28 صفحه، از 187 تا 214)، (علمی _ پژوهشی)
2. تبیین واژگان آیات قرآن توسط عترت در روایات تفسیری اهل سنت، حسین خاکپور، سفینه، زمستان 1390، شماره 33، (17 صفحه، از 54 تا 70)، (علمی _ ترویجی).

 فصول پایان‌نامه:

 این تحقیق در دو فصل ارائه شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بخش اول: اهل‌بیت (ع) در آیه‌ی تطهیر
* بخش دوم: جایگاه اهل‌بیت (ع) در تفسیر قرآن
  اختصاص فهم قرآن به اهل‌بیت (ع)
  جایگاه اهل‌بیت در تفسیر قرآن از مناظر گوناگون
فصل دوم: «میراث تفسیری اهل‌بیت (ع) در روایات تفسیری اهل سنت»
* بخش اول: مصحف امام علی (ع) در مصادر اهل سنت
* بخش دوم: تفسیر علوم قرآنی اهل‌بیت در میان روایات تفسیر اهل سنت
  اول: قرآن از دیدگاه اهل‌بیت (ع)
  دوم: استناد به آیات الهی و تجلی قرآن در اقوال و افعال ائمه معصومین (ع)
  سوم: احتجاج‌های اهل‌بیت (ع) به آیات قرآن در اثبات حقانیت خود
  چهارم: اهل‌بیت (ع) از زبان اهل‌بیت
  پنجم: اهل‌بیت (ع) و نقش آن‌ها در قرائت قرآن
  ششم: اسباب نزول، شأن نزول و ترتیب نزول
  هفتم: مجمل و مبین و عام و خاص
  هشتم: حروف مقطعه
  نهم: ناسخ و منسوخ
  دهم: تنزیل و تأویل، تبیین آیات و بیان مراد خداوند
  یازدهم: تفسیر واژه‌ای
  دوازدهم: تفسیر موضوعی
  سیزدهم: مصداق یابی آیات (جری و تطبیق)
چهاردهم: مراجعه دیگران به اهل‌بیت (ع)
  پانزدهم: قصص قرآنی
  شانزدهم: اسماء و صفات خداوند
  هفدهم: قضاوت‌ها
  هجدهم: عصمت انبیاء (ع)
  نوزدهم: بررسی عنصر تقیه در روایات معصومین (ع)
  بیستم: روایات اخلاقی- تفسیری
  بیست و یکم: احکام و آیات الاحکام.

نوشتن دیدگاه