چکیده:

رویکرد امامان معصوم (ع) به قرآن کریم گاهی در شکل استناد به معنی استدلال به قرآن به‌عنوان دلیلی مستقل بر اساس قواعد حاکم بر استفاده از یک متن برای اثبات حکم فقهی است. یکی از مقدمات تبیین روش اهل‌بیت (ع) در استناد فقهی به قرآن، مطالعه‌ی گونه‌های این استنادات است. این پژوهش در حد بضاعت و ظرفیت خود در این راه قدم گذاشته است. در فصل نخست از فصول سه‌گانه به بیان مبادی تفسیر و استناد و در فصل دوم به استقراء گونه‌های استنادات معصومان (ع) پرداخته شده است. شواهدی از استناد به منطوق، شامل مفاد مفردات و ترکیبات و سپس استناد به مفهوم شامل مفهوم موافق و مخالف آمده است. پس از آن مواردی از استناد به قرائن لفظی پیوسته، غیرلفظی پیوسته و قرائن غیرلفظی ذکر شده است. در این فصل، ابتدا آیه یا آیات مورد استناد معصوم (ع) ذکر می‌شود و پس از گزارش دیدگاه مفسران و فقیهان راجع به آیه، به ذکر روایات استنادی پرداخته می‌شود و در آخر به نتیجه‌گیری پرداخته می‌شود. در فصل سوم، ابتدا سازگاری بحث استناد فقهی با مبانی کلامی شیعه در باب علم امام (ع) و پس از آن، برخی آثار و ثمرات گونه شناسی استنادات فقهی معصومان (ع) به قرآن تبیین شده است. این آثار در سه محور آثار تفسیری و استنادی، آثار اصولی و آثار فقهی طبقه‌بندی شده است. از جمله آثار اصولی این بحث، تفکیک روایات تفسیری از روایات غیر تفسیری همسو با مفاد آیات قران و تفکیک روایات استنادی از غیر استنادی و تبیین رابطه‌ی طولی آن‌ها است که در بحث تعادل و تراجیح تأثیر دارد. از آثار فقهی بحث، دستیابی به مستند قواعد و احکام فقهی و ورود در عرصه‌های ناپیموده‌ی فقه همچون دعوت و فتح است.

نوشتن دیدگاه