چکیده:

 فهم هر کلامی در درجه اول منوط به فهم لغات و ترکیبات آن است و کلام خـدای رخ مـن کـه از طریـق وحـی بـر محمـد مصطفی (ص) به ما رسیده نیز از این قاعده مستثنا نیست و البته این موضوع، در رابطه با قرآن از جایگـاه والاتـری برخوردار است، زیرا که دانستن معانی مفردات قرآن کریم یکی از ابزارهای لازم برای دانستن معنای آیات وحی الهی اسـت و آگـاهی درست و دقیق از معانی الفاظ کلام حق، یکی از شروط لازم و ضروری برای مفسر قرآن محسـوب می‌شود کـه در نتیجـه آن می‌تواند از کج‌فهمی و بدفهمی مراد خدای تعالی در امان بماند حضرات معصومین (ع) به‌عنوان کسانی که مبین و مفسر اصلی قرآن کریم و آشنا به لایه‌های درونـی آن‌اند، به‌تناسب موقعیت و شرایط فرهنگی و اجتماعی به تفسیر آیات پرداخته‌اند. نوعی از این روایات، شرح واژگان قرآن کریم است کـه بـه روش‌های گوناگون (بیان وجه‌تسمیه، ذکر فروق اللغات، بیان ترادف، تبیین اصطلاحات، وجـوه و نظـایر و ...) صـورت گرفتـه است. در این پایان‌نامه که تحقیقی در محدوده ١٠ جزء آخر قرآن کریم است بعد از ذکر مقدماتی در باب اهمیـت علـم مفـردات و نقش اهل‌بیت (ع) در تفسیر و همچنین لغت و لهجه‌ای که قرآن به آن نازل شده است، به گردآوری و طبقه‌بندی روایـات از منابع روایی شیعه و سنی به‌ویژه اقوال و تفاسیر ابن عباس ازآن‌جهت که صحابی صـاحب زبـان و بزرگـی اسـت و به‌تصریح خود ایشان تمام آنچه را که دارد از امام علی (ع) است پرداخته شده در موارد لازم، روایت و واژه‌شناسی لغات آن شرح و روش‌شناسی روایات بررسی و به چند عنوان کلی (تفسیر ظاهری، تفسیر توسیعی، تفسیر ادبـی و ...) و زیرشاخه‌هایی مربوطه تقسیم شده و برای هر روش شاهد مثال‌های نیز از روایات ذکر شده است.

 کلیدواژه‌ها:دانش مفردات، تفسیر لغوی، روایات معصومین (ع)، روش‌شناسی.

فصول پایان‌نامه:

این رساله در چهار فصل نگارش شده است:
فصل اول: «کلیات و مفاهیم»
* نظریه قریشى بودن لهجه قرآن
* نقد نظریه قریشى بودن لهجه قرآن
* نظریه نزول قرآن به هفت لهجه یا به لهجه‌های گوناگون عرب
* بررسی روایت سبعه احرف
* جایگاه و نقش معصومان در تفسیر قرآن و تبیین مفردات آن
* نقش امام علی و ائمه (ع) در تفسیر
* آثار ابن عباس
فصل دوم: «روش‌شناسی معصومان (ع) در تفسیر لغوی قرآن کریم»
* بیان تفسیری و ظاهری
* بیان ادبی واژگان
* بیان توسیعی
* بیان غایی
* بیان تصویری
* بیان توصیفی
* تبیین از طریق تمثیل
* بیان کلامی و عقلانی واژگان
* نقد فهم دیگران
فصل سوم: «بررسی و تحلیل لغات در سور ١٠ جزء سوم قرآن کریم از دیدگاه حضرات معصومین (ع)»
* از سوره‌ی مبارکه عنکبوت تا سوره‌ی مبارکه ناس
فصل چهارم: «نتایج و پیشنهادات».

نوشتن دیدگاه