چکیده:

 تحقیق حاضر، تحلیلی است از یک سیر تاریخی که در طول سال‌های 11 تا 260 هجری قمری، در اصلی‌ترین مرکز تحولات جهان اسلام، (عراق و حجاز) صورت پذیرفت. اساس تحلیل، در تحقیق یاد شده، به استناد منطقی علمی، شامل بازشناسی تبارِ گزاره‌های تاریخی این دوره در قرآن است؛ کتاب مقدسی که اگرچه غرض آن را علم تاریخ و علوم دیگر ندانسته‌اند؛ اما اهمیت آن به لحاظ تاریخی، در نزد مسلمانان و در طول سرگذشت پرحادثه‌شان، قابل‌انکار نیست. گفتنی است با طرح فرض و اثباتی که در این رساله، مجال وقوع یافت، ثابت شده است که دامنه اهمیت بهره‌گیری از قرآن، در تحلیل تاریخ، ختم به دوره نزول آن (عصر تنزیل) نمی‌شود؛ بلکه با طی شدن مسیری منطقی، حداقل، وسعتی به‌اندازه دو قرن و نیم، در پرتو تحلیلی برخاسته از قرآن، قابل بررسی است. تحلیل یادشده در ترکیب و زوجیتش با روایات مأثور از ائمه شیعه (ع)، توانسته است این مسیر را، در عصری موسوم به عصر تأویل، پی بگیرد. این کار با تبدیل این روایات به پرسش و پاسخ و برداشتی گفتمانی از آن‌ها در دوره خاص تاریخی‌شان، در دو بستر فکری و اجتماعی و سپس دنبال کردن این موضوعات، از زمانی به زمان دیگر و با کشف احتمالیِ تبار قرآنیِ هر گفتمان، صورت پذیرفت. همه مراحل یاد شده در سه بخش اصلی این رساله دنبال شد؛ به‌گونه‌ای که در فصول مربوط به بخش اول، سعی شد، نقش محوری قرآن، در این دوره ثابت شود؛ در بخش دوم، همین محوریت در مورد ائمه شیعه (ع) به بحث گذاشته شد؛ و در بخش سوم، به شکل مبسوط و با تفکیک دوره‌ها، سیر داده‌ها، طرح و تحلیل شدند.

 کلیدواژه‌ها:ائمه شیعه (ع)، تبار قرآنی روایات، عصر تنزیل، عصر تأویل، گفتمان فکری و اجتماعی.

 فصول پایان‌نامه:

 این رساله در سه بخش کلی نگارش شده است:
بخش اول: «جایگاه قرآن، در تحلیل گفتمان فکری- اجتماعی (در سال‌های 11 تا 260 هجری قمری)»
* فصل اول: استنادات عقلی، در بیان اهمیت تاریخی قرآن (در عصر تأویل)
* فصل دوم: شواهد تاریخی، در بیان اهمیت تاریخی قرآن (در عصر تأویل)
بخش دوم: «جایگاه ائمه شیعه (ع) در تحلیل گفتمان فکری-اجتماعی (سال‌های 11 تا 260 هجری قمری)»
* فصل اول: استنادات عقلی، در توجیه اهمیت تاریخی پاسخ‌های ائمه شیعه (ع)
* فصل دوم: شواهد تاریخی، در توجیه اهمیت تاریخی پاسخ‌های ائمه شیعه (ع)
بخش سوم: «گفتمان فکری و اجتماعی جهان اسلام در عصر امیرالمؤمنین (ع)»
* فصل اول: برخی از سؤال‌ها و موضوعات اصلی در این عصر
* فصل دوم: پاسخ‌های امام علی (ع) به موضوعات و سؤالات فکری
* فصل سوم: پاسخ‌های امام علی (ع) به موضوعات و سؤالات اجتماعی
* فصل چهارم: تصویر کلی گفتمان.

نوشتن دیدگاه