چکیده:

 اندیشه مهدویت و اعتقاد به اینکه در آخرالزمان شخصی با عنوان مهدی، زمین را که از ظلم و جور پر شده است، مملو ازعدل و داد می‌کند، همواره در آموزه‌های اسلامی مطرح بوده و اصل آن مورد اتفاق تمامی فرقه‌های اسلامی بوده است. در این میان شیعیان بیش از دیگران به این اصل به‌عنوان رکنی ایمانی اهتمام ورزیده‌اند. اما از آنجا که اندیشه مهدویت در میان فرقه‌ها و جریانات مختلف شیعی یکسان نبوده و هرکدام به‌گونه‌ای خاص به آن معتقدند، نگارنده به بررسی تطبیقی اندیشه مهدویت میان دو فرقه‌ی مهم از تشیع یعنی «امامیه» و «اسماعیلیه» پرداخته است. در این تحقیق، سیر تاریخی مهدویت و مبانی آن همراه با تفاوت‌ها و تشابه‌‌ها مورد بررسی قرار گرفته است. اهمیت موضوع مهدویت و همچنین عدم وجود تحقیقی مقایسه‌ای و تطبیقی در این باب، انجام این تحقیق را توجیه‌پذیر می‌نماید. پرسش اصلی تحقیق: اشتراکات و افتراقات امامیه و اسماعیلیه در مسئله مهدویت چیست و سیر تاریخی مهدویت بین این دو فرقه چگونه بوده است؟ در پاسخ به این فرضیه باید گفت: دو فرقه اسماعیلیه و امامیه در آموزه مهدویت با هم تفاوت‌هایی دارند. چراکه اسماعیلیان زودتر به مصداق مهدی موعود رسیده‌اند. هرچند در اصل اندیشه مهدویت بر اساس روایت‌های نبوی اشتراکات فراوانی دارند. روش تحقیق: توصیفی _ تحلیلی و بر اساس منابع کهن تاریخی می‌باشد. اهداف پژوهشی مطرح شده در این تحقیق عبارتند از:‌ تبیین آموزه مهدویت در فرقه‌های اسماعیلیه و امامیه، ریشه‌یابی اندیشه مهدویت در اسماعیلیه و امامیه، تبیین میزان تأثیرپذیری امامیه و اسماعیلیه از یکدیگر در اندیشه مهدویت، بررسی تجربه اسماعیلیان در مصداق گزینی شتابزده درباره‌ی مهدی موعود و آگاهی از چگونگی تغییرات به عمل آمده از سوی آنان در این موضوع. منابع و پیشینه تحقیق: نویسنده علاوه بر منابع متنوع دست‌اول مانند منابع روایی، رجالی، فرقه‌شناسی و منابع تاریخی، از تحقیقات و پژوهش‌های جدید نیز سود برده است. هرچند نویسنده بر این باور است که هیچ‌کدام از آثار متاخر، اندیشه مهدویت را طبق دیدگاه اسماعیلیان و امامیان به صورت تطبیقی بررسی نکرده‌اند. قلمرو تحقیق: این نوشتار تا پایان قرن چهارم هجری را شامل می‌شود و از جهت موضوعی نیز به بررسی تطبیقی اندیشه مهدویت و سیر تاریخی آن در دو مکتب اسماعیلیه و امامیه می‌پردازد. این پایان‌نامه در چهار فصل تدوین گردیده است: فصل اول به مفاهیم و کلیات اختصاص یافته است. فصل دوم به بررسی سیر تاریخی اندیشه مهدویت در میان امامیه پرداخته است. فصل سوم بررسی سیر تاریخی اندیشه مهدویت در میان اسماعیلیه را به عنوان موضوع خود برگزیده است و فصل چهارم به نقاط اشتراک و افتراق دو فرقه امامیه و اسماعیلیه در موضوع مهدویت پرداخته شده است.

معرفی کتاب:

از این پایان‌نامه کتابی با عنوان «مقایسه تطبیقی اندیشه مهدویت در اسماعیلیه و امامیه» به رشته تحریر درآمده است.

نوشتن دیدگاه