چکیده:

 این رساله با موضوع «تأویل از دیدگاه اسماعیلیه و امامیه» در چهار فصل نگارش شده است؛ در فصل اول به تعریف لغوی و اصطلاحی تأویل، فرق تأویل با تفسیر، موارد استعمال تأویل در قرآن، تعریف محکم و متشابه، آیا راسخین در علم عالم به تأویل قرآن هستند؟ پیشینه تأویل، عوامل پدید آمدن تأویل و تفسیر به رأی پرداخته می‌شود؛ در فصل دوم به دیدگاه تأویلی اسماعیلیه پرداخته می‌شود، بدین صورت که در ابتدا به فرقه‌های اسماعیلیه و القاب اسماعیلیه اشاره می‌شود؛ سپس عقاید و جهان‌بینی اسماعیلیه مورد بررسی قرار می‌گیرد و بعد به تأویلات اسماعیلیه (تأویل عددی و غیر عددی آیات و روایات) پرداخته، و سرانجام به تأویلات اسماعیلیه در فروعات فقهی عملی مثل وضو، نماز، صوم، حج و زکات اشاره می‌شود، و در آخر تأویل چند روایت مورد بررسی قرار می‌گیرد؛ فصل سوم مختص به تأویلات امامیه است؛ که در ابتدا دیدگاه امامیه را در این خصوص بیان کرده و به اصل موضوع (تأویل) می‌پردازد، تا ثابت کند تأویل را از اساس قبول دارند یا خیر؟ سپس عقاید و جهان‌بینی امامیه را بررسی، و بعد به تأویل در آیات اشاره می‌کند: آیات عبادی، اخلاقی،‌ اعتقادی، تأویل آیات به پیامبر (ص) و ائمه (ع)، تأویل آیات به امام و شیعیان، تأویل آیات به حضرت مهدی (عج)، و در آخر به تأویل در روایات می‌پردازد. در فصل چهارم به تطبیق دیدگاه تأویلی اسماعیلیه و امامیه پرداخته می‌شود: ابتدا تأویل آیات و روایات عددی بررسی، سپس به تأویل غیر عددی آن‌ها اشاره می‌شود؛ و پس از آن تأویل فروعات فقهی عملی وضو، نماز، صوم، حج، زکات را مورد نقد قرارمی‌دهد، و در آخر نقاط مشترک و افتراق هر دو دیدگاه را بیان نموده، و به نتیجه‌گیری می‌پردازد.

نوشتن دیدگاه