چکیده:

 مقوله‌ی تربیت و اخلاق‌مداری، از جایگاه ویژه‌ای در سعادت دنیوی و اخروی بشر برخوردار است. از این‌رو هر انسان طالب حقی، با آگاهی از مجموعه‌ی بایدها و نبایدهایی که در تعالیم وحیانی در این زمینه بیان شده و سپس عمل به بایدها و ترک نبایدها؛ به کمال مطلوب وصول یافته و از انحراف از مسیر حق مصون خواهد بود. در این راستا، بازخوانی نصوص دینی، ضمن توجه به لایه‌های معنایی این متون مقدّس و نیز در نظر داشتن تأثیر عواملی چون: زمان، مکان، میزان تعلیم و تربیت مخاطب و دیگر قواعد و سازوکارهای معناشناختی که متن در آن شکل گرفته، راه گریزی است از تحیّر و سردرگمی در شناخت و تمییز ارزش‌ها. اما با توجه به کثرت روایات ائمه‌ی معصومین (ع) در این زمینه که در قالب یک پایان‌نامه نخواهد گنجید؛ در این پژوهش تنها بازخوانی روایات امام صادق (ع) از روزنه‌ی ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها برای بازسازی اندیشه و رفتار دینی مورد عنایت خواهد بود. بر اساس اعتقاد تشیع، معصوم عقل کل است و اوامر و منهیات او عین اوامر و منهیات عقل است. لذا در این سیر تحقیق، با این پیش زمینه که ارزش، عبارت است از آنچه امام جعفر صادق (ع) بدان عمل نموده یا زبان در مدح آن گشوده و یا وعده‌ی نیکویی نسبت به آن داده است. هم‌چنین «ضد ارزش» شامل مواردی است که امام در قول یا فعل به‌نوعی بیزاری خود را نسبت به آن اعلام نموده و یا وعده‌ی عذاب بر آن داده است؛ به مطالعه و بررسی تک تک روایات مجموعه‌ی 22 جلدی روایات امام ششم (ع) به نام مسند الإمام الصادق (ع) نوشته‌ی عزیز الله عطاردی از ابتدا تا انتها _ با صرف‌نظر از روایات فقهی و هر آنچه در غایت طرح این رساله نمی‌گنجد _ می‌پردازیم؛ و سپس با دسته‌بندی مجموعه‌ی ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها از منظرهای گوناگون (فردی و اجتماعی پر اهمیت و کم اهمیت و ...) به ارائه‌ی چشم‌انداز جغرافیایی صحیح از ارزش‌های دینی می‌پردازیم. طبعاً فراوانی و گستردگی روایات جمع‌آوری شده در این پژوهش، فراتر از حجم یک رساله‌ی کارشناسی ارشد است، لذا در این نوشتار تنها تحلیل گروهی چند از مجموعه‌ی این ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها ارائه خواهد شد.

 کلیدواژه‌ها:امام صادق (ع)، ارزش‌ها، ضد ارزش‌ها، اخلاق.

نوشتن دیدگاه