چکیده:

 تفسیر قرآن کریم تبیین و شرح و توضیح و پرده‌برداری از آیات را بر عهده دارد و تلاش مفسران واقعی در جهت روشن ساختن کلام خداوند بوده و هست، با توجه به اینکه پیوندی عمیق و ناگسستنی میان اهل‌بیت (ع) یعنی مفسران راستین قرآن کریم و این کتاب مقدس وجود دارد و در حقیقت چنین پیوندی نماد روشن و مسلّمی از برخی از احادیث پیامبر اکرم (ص) همچون حدیث ثقلین، حدیث سفینه و جز آن می‌باشد، آن بزرگواران به‌عنوان حاملان و وارثان قرآن کریم مهم‌ترین و ارزشمندترین تفاسیر را از آیات قرآن بر جای نهاده‌اند که به روایات تفسیری مشهور گشته‌اند و از منابع مهم تفسیر قرآن به شمار می‌آیند. بخش زیادی از آن روایات منقول از امام جعفر صادق (ع) است که یکی از امامان معصوم و عضوی برجسته از خاندان پیامبر اکرم (ص) می‌باشد. این دسته از روایات در شرایط و موقعیت‌های مختلف بیان شده و روش‌های تفسیری متفاوتی را به خود اختصاص داده است. مثلاً بعضی از این روایات درصدد بیان معانی واژگان آیه برآمده‌اند و برخی دیگر بیانگر مصادیق مختلف اعم از کلی و جزئی و یا عام و خاص بوده‌اند و نیز برخی دیگر اشاره به تأویل باطنی معنای آیات دارد و گروهی نیز اشاره به شرایط زمانی و مکانی مربوط به نزول آیات دارد که با شناخت انواع این روایات تفسیری فهم و درک معانی بسیاری از آیات قرآن کریم نیز آشکار می‌گردد. امام صادق (ع) روش‌های مختلفی در تفسیر آیات قرآنی را به کار گرفته‌اند، گاه با یک تمثیل بسیار ساده مفهوم آیه را روشن ساخته و گاهی جریان تاریخی مربوط به آیه را کاملاً تبیین فرموده‌اند، لذا با توجه به همین روش‌های گوناگون تبیین و توضیح در مورد آیات قرآنی نقش عظیم آن امام همام در مقوله تفسیر قرآن کریم آشکار می‌گردد و هر صاحب مطالعه دانا و علاقه‌مندی به تفسیر قرآن کریم مجذوب آن‌ها می‌شود. در این رساله تلاش بر این بوده است که در حدّ توان روش‌های مزبور مورد بررسی قرار گیرد و با نقل نمونه‌هایی از آن‌ها، جایگاه امام صادق (ع) در تفسیر نمایان گردد.

 کلیدواژه‌ها:امام صادق (ع)، تفسیر، قرآن.

مقالات مرتبط:

1. روش‌های امام صادق (ع) در تفسیر قرآن، حسین خاکپور، رقیه رضایی، پژوهش‌های اسلامی، تابستان 1389، شماره 6، (26 صفحه، از 49 تا 74).

2. روش‌های امام صادق (ع) در تفسیر قرآن با نگاهی به روایات تفسیری اهل سنت، حسین خاکپور، مشکوه، تابستان 1389، شماره 107، (14 صفحه، از 52 تا 65)، (علمی _ ترویجی).

 فصول پایان‌نامه:

 این پایان‌نامه دارای پنج فصل است:
فصل اول: «کلیات»
* علم تفسیر
* دلیل نیاز به تفسیر
* آغاز تفسیر و نخستین مفسر
* عصر تدوین تفسیر
* اهل‌بیت (ع) ممتازترین مفسران قرآن
* نتیجه‌گیری
فصل دوم: «نگرشی گذرا بر حیات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جعفر بن محمدصادق (ع)»
* بخش اول: زندگانی امام صادق (ع)
* بخش دوم: زندگانی امام صادق (ع) از حیث فرهنگی
* فصل سوم: «نگاهی گذرا به تفسیر روایی»
* تفسیر روایی یا تفسیر اثری
* اقسام و دلالات روایات تفسیری
* امتیازات تفسیر روایی
* آفات تفسیر روایی
فصل چهارم: «روش‌های تفسیری امام صادق (ع)»
* امام صادق (ع) و معنای واژگان آیه
* استفاده از تفسیر ادبی
* استفاده از روش تفسیر قرآن به قرآن
* استفاده از روش تفسیر به مأثور
* استفاده از تشبیه و تمثیل در تفسیر آیات
* استفاده از عقل در تفسیر
* تفسیر از راه شرح جریان تاریخی
* تبیین معارف اعتقادی (توحید شناسی)
* تبیین و تفسیر آیات از راه بیان مصداق
* تفسیر آیات با توجه با اسباب نزول
* استفاده از روش فهم معنا با توجه به ویژگی‌های گوینده کلام
* استفاده از جری و تطبیق در تفسیر آیات
فصل پنجم: «نمونه‌هایی از روایات تفسیری امام صادق (ع)».

نوشتن دیدگاه