چکیده:

 اهل‌بیت (ع) «ثقل اصغرند» که پیـامبر (ص) در بـین امت خویش به‌جای نهاد تا از ضلالت حفظ شده و از سعادت بهره‌مند گردنـد؛ و قـرآن کتابی است صامت و حاوی آیاتی متشابه و مجمل که نیاز به مبینی ناطق و عـالم دارد کـه همـان اهل‌بیت (ع) اند. از ابتدای نـزول وحـی و بعـد از آن، پیامبر (ص) و صحابه و تابعین و تمام مفسران تا زمان حاضر، همه در فهم وبیان قرآن شیوه‌هایی را به کار برده‌اند. امامان شیعه (ع) نیز که وارثان وحی‌اند روش‌هایی را بـرای بیـان قـرآن اعمال کرده‌اند که از بررسی روایات ایشان می‌توان به آن دست یافت و روایات تفسـیری امام باقر (ع) مقدار قابل توجهی از این روایات است که در کتب روایی شـیعه ثبـت شده است. برخی به‌ظاهر روایات اکتفا کرده و به اجتهاد و بررسی عقلی آن نمی‌پردازند. در برابر، بسیاری در اثبات حجیت ظواهر قرآن - که منتهی به جواز اجتهاد عقلـی در تفسـیر قرآن می‌شود - دلایل متقنی ارائه کرده‌اند. بررسی روایات تفسیری امام باقر (ع) بـه هدف تأیید این گروه در اعمال روش عقلی در تفسیر قرآن می‌باشد. ضـمن این‌که از رویکردهایی که امام (ع) در تفسیر قرآن در بخش آیـات الأحکـام و معـانی بـاطنی آیات داشته‌اند و همچنین از محتوای ارزشمند سخنان ایشان نیز بهره‌مند می‌گردیم.

 کلیدواژه‌ها:تفسیر، تأویل، سنت، اصول و قواعد تفسیر، امام باقر (ع).

فصول پایان‌نامه:

این پژوهش در پنج فصل به تبیین مطالب خود پرداخته است:
فصل اول: «امام باقر (ع) و اصحاب امام»
* مختصری از زندگانی امام باقر (ع)
* نگاهی به دوران امامت امام باقر (ع)
* شاگردان امام باقر (ع)
فصل دوم: «نگاهی به تاریخ تفسیر»
* تفسیر در زمان حیات پیامبر (ص)
* تفسیر در دوره صحابه
* تفسیر در دوره تابعین
فصل سوم: «تفسیر و تأویل»
* معنای تفسیر
* تأویل در قرآن
* فرق تفسیر و تأویل
* نیاز به تفسیر
* تفسیر به رأی
* حجیت ظواهر قرآن
* علوم مورد نیاز در تفسیر
فصل چهارم: «روش صحیح تفسیر در روایات امام باقر»
* مرجعیت علمی اهل‌بیت (ع)
* روش صحیح تفسیر در روایات
* امام باقر (ع) و روش تفسیر قـرآن بـه قـرآن
* امام باقر (ع) و روش تفسیر لغوی
* امام باقر (ع) و تفسیر معنوی یا تأویل گرایانه
* امام باقر (ع) و تفسیر فقهی
فصل پنجم: «نگاهی به مضامین روایات تفسیری امام باقر (ع)»
* بررسی محتوایی روایات تفسیری امام باقر (ع).

نوشتن دیدگاه