چکیده:

 پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول تحقیق به كلیاتی در باب اهمیت، اهداف، پرسش‌ها، تعریف اصطلاحات اختصاص دارد. شكل گیری شخصیت انسان به چگونگی تربیتش بستگی دارد و تربیت فرایندی است مستمر كه در بستر جامعه شكل می‌گیرد. انسان در تعامل دائمی با محیط اجتماع است و ازاین‌رو تربیت جز با اهتمام به تربیت اجتماعی و ایجاد تحولات اجتماعی در جهت تحقق اهداف تربیتی به‌درستی ممكن و میسر نیست. به همین دلیل دین اسلام به‌شدت بر تربیت اجتماعی اهتمام داشته و توجه به وحی و سنت معصومین (ع) را بهترین راه تربیت انسان می‌داند كه بر اساس شناخت همه‌ی نیازهای وجودی اوست. صحیفه سجادیه به‌عنوان یكی از این منابع، افزون بر اینكه راز و نیاز با خداست، دریای بیكرانی است از علوم و معارف اسلامی، كه در آن به زمینه‌های مختلف عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، تربیتی و پاره‌ای از احكام شرعی و قوانین طبیعی، در قالب دعا پرداخته شده. این تحقیق، پاسخگوی سؤالات مربوط به مفهوم تربیت اجتماعی و مبانی و روش‌های تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه می‌باشد. اهمیت این تحقیق از بُعد نظری آن، آشنا شدن با تربیت اجتماعی مدنظر اسلام و به‌طور اخص تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد (ع) و مقدمه‌ای است برای پرداختن به مبانی نظری تربیت از دیدگاه معصومین (ع) به‌منظور ساماندهی به تربیت اجتماعی جامعه امروز می‌باشد. اهداف نظری این تحقیق، بررسی مبانی و روش‌های تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد (ع) در صحیفه سجادیه است و اهداف كاربردی آن، شامل پرده‌برداری از وسعت دید امامان معصوم (ع) و آگاه‌سازی معلمان و اساتید و تدارك مقدماتی علمی برای انجام تحقیقات كاربردی بیشتر در این حوزه می‌باشد. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات بنیادی است و به كمك تحلیل محتوا، در پی برجسته سازی و استخراج منظم و عینی مبانی و روش‌های تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه می‌باشد. سؤالات تحقیق عبارت‌اند از: 1. مفهوم تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد (ع) چیست؟ 2. مبانی تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه چیست؟ 3. روش‌های تربیت اجتماعی در صحیفه سجادیه چیست؟ یافته‌های تحقیق در قالب ده مبنای: احسان، خداوند از باب احسان شكرگزاری را به انسان الهام كرد، شرافت، ضعف، تفاوت در ظرفیت‌ها و توانایی‌ها، اندیشه ورزی، کمال‌جویی، غفلت و تأثیرپذیری ظاهر از باطن و انسان متأثر از لذت‌ها و دردهاست و چهل‌وهشت روش مربوط به این مبانی تبیین و معرفی شده است كه عبارت‌اند از: انفاق، زكات، قرض‌الحسنه، فزون‌خواهی مشروع، پرهیز از تكبر، سپاسگزاری، ذكر خیر در مقابل غیبت و بدگوئی، پرهیز از بدگمانی، پرهیز از منّت گزاری، دعا برای والدین لین بودن در رفتار و گفتار، رفق، شفاعت خواهی، استغفار واسطه‌ای، خفض جناح، بخشش خطای پدر و مادر و ... .

 كلیدواژه‌ها:تربیت، تربیت اجتماعی، مبانی تربیت اجتماعی، روش‌های تربیت اجتماعی، امام سجاد (ع)، صحیفه سجادیه.

 مقالات مرتبط:

مفهوم تربیت اجتماعی و مبانی آن از دیدگاه امام سجاد (ع) در صحیفه‌ی سجادیه، فرشته ملاسلمانی، بصیرت و تربیت اسلامی، بهار 1390، (16 صفحه، از 119 تا 134)، (علمی – ترویجی).

 فصول پایان‌نامه:

این رساله در پنج فصل نگارش شده است:
فصل اول: «کلیات»
* بيان مسأله
* اهمیت تحقیق
* اهداف تحقيق
* سوالات تحقيق
فصل دوم: «مبانی نظری و پیشینه تحقیق»
* بخش اول: مبانی نظری
* بخش دوم: پیشینه تحقیق
فصل سوم: «روش‌شناسی»
* نوع تحقيق
* روش تحقيق
* روش گردآوري اطلاعات
* روش تجزيه و تحليل اطلاعات
فصل چهارم: «یافته‌های تحقیق»:
* بخش اول: اخلاق
  مبنا: احسان ریشه اخلاقی دارد و از شرع و دین نشأت گرفته
  مبنا: خداوند از باب احسان، شكرگزاری را به انسان الهام كرد
مبنا: شرافت انسان‌ها شریف آفریده شده‌اند
* بخش دوم: روابط
* بخش سوم: حقوق
  مبنا: تأثیرپذیری ظاهر از باطن
* بخش چهارم: جرم
مبنا: انسان فطرتاً كمال جوست
  مبنا: انسان همواره در معرض غفلت است
  مبنا: احسان ریشه اخلاقی دارد و از شرع و دین نشأت گرفته
* بخش پنجم: نظارت اجتماعی
  مبنا: انسان همواره در معرض غفلت است
  مبنا: تأثیرپذیری (انسان متأثر از لذّت‌ها و دردهاست)
* بخش ششم: قضاوت
  مبنا: انسان‌ها با ظرفیت‌ها و توانایی‌های متفاوتی خلق شده‌اند
فصل پنجم: خلاصه و نتیجه‌گیری.

نوشتن دیدگاه