چکیده:
این پژوهش به تبیین انگیزه مخالفتهایی که نسبت به پیامبر اسلام (ص) صورت میگرفت و بررسی سیره آن حضرت در برخورد با این مخالفتها پرداخته است. انگیزه مخالفان پیامبر اسلام (ص) را میتوان در جهل و تعصب، ترس از فقدان آرامش، ترس از سقوط موقعیت اجتماعی، هراس از فروپاشی نظام قبیلهای، جبرگرایی، رقابتهای قبیلهای، عدم شناخت از پیامبر (ص) و تعارض اندیشه توحید با شرک دانست. روش پیامبر (ص) در برخورد با مخالفان، مبتنی بر مدارا، محبت، حکمت، اندرز نیکو و استدلال و مناظره به نیکوترین روش بود. این روش در اوایل بعثت، باعث تحریک عواطف و احساسات مردم مکه شده و آنان را به اسلام ترغیب میکرد؛ اما هنگامی که مشرکان، به اصل دین حمله میکردند، برخورد پیامبر همراه با صلابت و قاطعیت بود. به همین دلیل، برخورد پیامبر (ص)، نسبت به مخالفتهای یهودیان مدینه، در ابتدا بر اساس استدلال و مدارا و انعقاد پیمانهای صلح بود، اما هنگامی که یهودیان پیمانشکنی کردند و با مشرکان مکه شروع به همکاری نمودند، حضرت دستور جنگ با آنها و محاصره و اخراج آنان را از مدینه صادر کرده و بعضی از سران فتنه را نیز اعدام نمود. آن حضرت در برخورد با منافقان فتنهانگیز هم تا جایی که ممکن بود مدارا میکرد، اما اگر فتنهها در مورد مسائل اصولی بود، بهشدت با آن برخورد میکرد. دعوت دولتهای بزرگ از طرف پیامبر به خاطر فراهم نمودن زمینه دعوت و دفع تجاوز آنها بوده است. ایشان با مخالفان فکری و عقیدتی نیز، بر اساس دعوت به اقامه برهان، پند و اندرز و مناظره به شیوه نیکو برخورد میکردند.