چکیده
جابر بن یزید جُعْفی از راویان عصر تابعان و معاصر امام باقر و امام صادق(ع) بود. دانشمندان رجال متقدم، متأخر و معاصر شیعه دربارۀ وثاقت و عدم وثاقت وی اختلاف نظر دارند. منشأ اصلی اختلاف نظر آنان، وجود روایات متعدد و گوناگونی است که دربارۀ جابر نقل شده است؛ چنانکه برخی از این روایات به صداقت و علم جابر به اسرار اهل بیت(ع) اشاره دارند. از سوی دیگر، روایاتی وجود دارند که بر اختلاط و ضعف جابر دلالت دارند. نجاشی و استاد او، شیخ مفید، از رجالیان و دانشمندان متقدم، بر اختلاط شخص وی تأکید دارند. حال آنکه موافقان وثاقت جابر، تضعیف جابر را شخص وی نمیدانند، بلکه آن را ناشی از راویان وی میدانند که بیشتر آنان از ضعفا و راویان بدنام به شمار میروند. موافقان وثاقت عمدتاً متأخرانِ متأخران و برخی معاصران شیعه هستند؛ حال آنکه بیشتر رجالیان متقدم و متأخر معتقد به ضعف جابر شدهاند. از جمله رجالیان معاصر آیتالله خویی و علامه شوشتریاند که معتقد به وثاقت وی هستند و در دفاع از وی به روایاتی استناد کردهاند که این روایات یا راوی آنها، خودِ جابر است یا سند آنها ضعیف است یا مستندی نامعتبر یا روایات معارض دارند. آنان تضعیفات واردشده دربارۀ جابر و روایات معارض را با وجوهی توجیه کردهاند که برخلاف ظاهر دلالت آنها و ترجیحِ بلامرجح است و بر این اساس، به نظر میرسد ادلۀ قول به وثاقت جابر بن یزید جعفی ناتمام است.
واژههای کلیدی: جابر بن یزید جعفی، علم رجال، وثاقت راوی، اختلاط راوی، تعارض جرح و تعدیل.